Nieuwpoorttheater CAMPO
DIAL Architects // realisatie in 2005
Het Kunstencentrum Nieuwpoorttheater had al heel wat kleine en grote verbouwingen achter de rug, waardoor de aanvankelijk geïmproviseerde huisvesting in een voormalig pakhuis toch al een zeker elementair comfort bezat. Via zijn werking in het algemeen en de nieuwe architectuuropdracht in het bijzonder wil het kunstencentrum “fundamenteel onderzoek doen naar de relatie tussen kunst, leefgemeenschap, culturele identiteit, populaire cultuur, macht en de maatschappelijke context”. De begrippen ‘openbaarheid’ en ‘maatschappelijke betrokkenheid’ vormden voor de opdrachtgever dan ook een essentieel onderdeel van de ontwerpdefinitie. Het theater is sinds 1984 ondergebracht in een oud pakhuis met twee daaraan grenzende rijtjeshuisjes. Deze ruimtelijke mogelijkheden binnen tillen het theater, gelegen middenin een dicht weefsel van rijtjeshuizen en kleine binnenplaatsjes, uit boven de bescheiden schaal van de wijk. Het pand beslaat een binnengebied waar gewoekerd wordt met ruimte, maar dat was tot nu toe van buitenaf niet te zien. Dial architects heeft de functionele omschakeling nu ook uitwendig zichtbaar gemaakt. De twee gevels van de geannexeerde huizen zijn samengevoegd en de verticaliteit ervan is omgebogen naar een horizontale vormgeving. De onderste sokkel werd gerestaureerd. Een roze streep licht vanaf de dakgoot accentueert het gebouw bij avondvertoningen. Het pand sluit nu aan bij het historische gevelfront van de theaterloods en is herkenbaar voor het publiek. Ook in de achterliggende IJkmeesterstraat werd intelligent omgesprongen met een uit de pas springend ontwerp. De architecten grepen daarbij terug naar een herkenbare typologie: het front van een pakhuis met zijn takel. De historische referentie sluit aan op de nieuwe functie als cultureel pakhuis. De aanwezigheid van de takel en grote raamopeningen maakte de installatie van een lift overbodig. De architecturale referenties en de inhoudelijke samenhang konden ook de stedenbouwkundige overheden ervan overtuigen hier afwijkende architectuur toe te laten. Het budget voor de verbouwing was krap. Dial architects wist de opdrachtgevers ervan te overtuigen dat een ontwerp zich pas economisch kan ontwikkelen vanuit een totaalvisie, gevat in een masterplan. Door schaalvoordeel en zeer strategische keuzes werd uiteindelijk veel meer gerealiseerd dan oorspronkelijk gepland. Het masterplan werd een stappenplan, waar nu, door zuinig en uitvoeringsgericht te ontwerpen, al een groot deel van is gerealiseerd. Ruimtelijk waren de mogelijkheden krap. Door zorgvuldig onderzoek naar de impact op buren en naar stedenbouwkundige verordeningen is qua ruimtelijke ontwikkeling het onderste uit de kan gehaald. Daarbij werd duidelijk dat de bouw in de IJkmeesterstraat, ook al kon de afwerking ervan nog niet worden bekostigd, ook nu moest worden gerealiseerd:het was nu of nooit. Naast de kantoren en de ruimte achter de coulissen met de artiestenloges werd zo een bijkomende repetitieruimte gecreëerd. De ruimtes ademen geen zuinigheid uit, wel karakter. Het houten spant achter het toneel en de box met sanitair eronder liften de aanbouw van de zaal op. De merkwaardige ruimtelijkheid van de hoge trapeziumvormige repetitielokalen in de IJkmeesterstraat blijft beheerst en kan wellicht inspirerend werken tijdens het artistieke productieproces. In het kantoorgedeelte bleef de structuur van de rijwoningen grotendeels intact, wel werd een bijzondere atmosfeer binnengebracht. Een deel van het binnenvallende daglicht in de kantoren wordt opgezogen door de wanden, die met een dunne, cementlaag zijn bedekt (kaleilaag). De structuur van de stenen blijft daarbij zichtbaar. Een ander deel van het licht valt op de baksteenrode vloeren. Het resultaat is een getemperd en bemeten licht in ruimtes met ruwe wandafwerking en puntgave schrijnwerkdetails. De oorspronkelijke trap en het metselwerk dat door de kaleilaag heen schemert, herinneren aan de geschiedenis van het gebouw. De kantoren vormen zo atypische werkplekken met een ingetogen sfeer. Het Nieuwpoorttheater heeft gestalte gekregen door een duidelijke visie op zijn functie in de stad. Vanuit een elementaire taal en door een maximale exploitatie van de krappe ruimtelijke omstandigheden is hier merkwaardig veel architectuur ontstaan. Het Nieuwpoorttheater vroeg en kreeg een robuuste en uitnodigende werkplek. Nu is het nog wachten op het sluitstuk van deze operatie, de herinrichting van de voorliggende publieke ruimte.
bron: https://www.vai.be/gebouwen/cultuurinfrastructuur/nieuwpoorttheater
bron: https://dial-architects.be/projecten/12/nieuwpoorttheater-campo